- Dzisiejszy cykl wydarzeń to inwestycja szkolnictwo zawodowe. W murach szkoły „Kopernik”, w technikum i szkołach branżowych, młodzi ludzie zdobywają nie tylko wiedzę teoretyczną, ale także praktyczne umiejętności, przede wszystkim niezbędne do osiągnięcia sukcesu zawodowego. W dzisiejszym świecie, gdzie zmiany klimatyczne stają się coraz bardziej dotkliwe, zrównoważony transport ma ogromne znaczenie i dlatego ta dzisiejsza konferencja. Temat zrównoważonego transportu ma kluczowe znaczenie. Mam nadzieję, że zaprowadzi nas do wspólnej refleksji nad tym, jak możemy wspólnie działać na rzecz promowania zrównoważonego transportu - mówiła dyrektor CEZiU Monika Kluczek.
Konferencja składała się z czterech bloków tematycznych. Pierwszy z nich to „Zrównoważony transport”, który zaprezentowali uczniowie: Zuzanna Zaborna, Maksym Lazivskyi, Aleksandra Sępkowska oraz Maciej Kowalewski.
- Systemy transportowe, które obecnie funkcjonują, mają swoje korzenie w uwarunkowaniach historycznych. W przeszłości rola poszczególnych środków transportu ulegała zmianom, a sposób ich wykorzystania miał istotny wpływ zarówno na kształtowanie systemów transportowych, jak i na rozwój zagospodarowania przestrzennego. Postępujący rozwój systemów transportowych zazwyczaj wynikał z rosnącego zapotrzebowania na coraz bardziej wydajne środki transportu oraz był efektem postępu technologicznego ludzkości. W początkowym etapie rozwoju, system transportowy opierał się głównie na środkach transportu, które wykorzystywały siłę mięśni ludzi i zwierząt, w transporcie lądowym i wodnym lub siłę wiatru, w transporcie wodnym. Żegluga, szczególnie morska, jako pierwsza umożliwiła transport na dalsze odległości. W początkowym okresie rozwoju słabość systemu transportowego, który rozwijał się praktycznie bez inwestycji w infrastrukturę, skutkowała rozwojem miast ograniczonym do obszarów przylegających do rzek i wybrzeży morskich. Rozwój lądowego systemu transportowego następował bardzo powoli. Po okresie intensywnego rozwoju w czasach imperium rzymskiego, nastąpiła wielowiekowa stagnacja.
- Przełom nastąpił w XVIII wieku, kiedy rozpoczęło się inwestowanie w sieć drogową. Przykładowo, podróż dyliżansem z Londynu do Manchesteru odległość ok. 335 km pod koniec XVIII wieku trwała cztery doby, a w pierwszej połowie XIX wieku już tylko 24 godziny, obecnie ok. 3 h 45 min. Rozwój transportu drogowego, szczególnie w odniesieniu do jego dwóch elementów jak prędkości i komfortu podróżowania, doprowadził do szybkiego wzrostu zapotrzebowania na transport. Zostało konieczne poszukiwanie rozwiązań zwiększających przepustowość systemu - mówili.
Punktem zwrotnym stało się wynalezienie silnika parowego i w konsekwencji rozwój kolei:
- Nowy środek transportu w błyskawicznym tempie zdominował transport lądowy, skutecznie konkurując także z transportem rzecznym. Od około połowy XIX wieku kolej umożliwiła istotny postęp, zarówno pod względem zdolności przewozowych osób i towarów, jak i prędkości podróżowania. Niezwykle istotnym skutkiem rozwoju kolei był jej wpływ na rozwój zagospodarowania przestrzennego miast, rozpoczął się rozwój obszarów wzdłuż linii kolejowych oraz stworzenie warunków do rozwoju obszarów oddalonych od wybrzeży morskich. Szybki rozwój kolei na pewien czas spowolnił rozwój innych środków transportu lądowego. Choć rozwijała się sieć dróg, zwłaszcza w obszarach zurbanizowanych, to pojazdy konne nadal dominowały głównie w podróżach lokalnych. Dopiero XX wiek i powszechne dostępność samochodów zmieniły paradoks funkcjonowania systemu transportowego. Zwiększenie dostępności do szybkiego środka transportu, rozwój komunikacji autobusowej i transportu ciężarowego spowodowały silną konkurencję między transportem kolejowym a drogowym. Ta rywalizacja trwa do dzisiaj.
- Jednym z ostatnich istotnych punktów zwrotnych w organizacji systemu transportowego stało się wynalezienie samolotu i upowszechnienie się transportu lotniczego. Szczególnie dynamiczny rozwój tego środka transportu miał miejsce w drugiej połowie XX wieku, umożliwiając podróże na bardzo duże odległości, włącznie z podróżami międzykontynentalnymi, oraz znacznie skracając czas podróży.
Transport lotniczy okazał się także konkurencyjny dla żeglugi morskiej i transportu kolejowego na średnich i długich dystansach:
- Obecnie transport drogowy stanowi najbardziej rozwiniętą gałąź systemu transportowego Unii Europejskiej. Nadmierne korzystanie z indywidualnych środków transportu drogowego przyczynia się do zwiększenia natężenia ruchu samochodowego, powodując zakorkowanie ulic, spowolnienie ruchu ulicznego oraz wzrost poziomu stresu wśród osób podróżujących nimi. Użytkowników systemu transportowego, którzy decydują o jego obciążeniu w warunkach miejskich, można podzielić na następujące grupy - osoby podróżujące do i z pracy, osoby podróżujące do i ze szkoły, osoby podróżujące w celach innych niż praca i nauka np. związane z pracą, w odwiedziny, na zakupy. Osoby przewożące ładunki, w tym zarówno osoby, dla których miasto jest początkiem lub końcem podróży, jak i te, które przewożą ładunki w obrębie miasta, w tym w ruchu dostawczym dla handlu. W zrównoważonym transporcie priorytetem jest zmniejszenie niszczenia przestrzeni, zwłaszcza miejskiej, spowodowanego dominacją indywidualnego transportu samochodowego, co często prowadzi do powstawania wielkich parkingów lub zajmowania chodników przez zaparkowane pojazdy. Środki, które przyczyniają się do bardziej zrównoważonego transportu, obejmują korzystanie z rowerów w celach komunikacyjnych, nie tylko rekreacyjnych, korzystanie z transportu publicznego, poruszanie się pieszo oraz praktyki takie jak car-pooling, czyli jazda jednym samochodem przez kilka osób, które mogłyby jechać osobno. Zgodnie ze strategią zrównoważonego rozwoju, celem powinno być osiągnięcie równowagi pomiędzy ruchem samochodów, pojazdów komunikacji publicznej, a także ruchem pieszych i rowerzystów, szczególnie w kontekście ograniczonej przestrzeni komunikacyjnej, która w miastach nie jest nieograniczona wobec szybkiego przyrostu liczby pojazdów. Podstawą sprawnego funkcjonowania miejskiego i aglomeracyjnego systemu transportowego jest transport publiczny.
- O konkurencyjności transportu publicznego w stosunku do samochodu decyduje jakość tego systemu. Oznacza to, że transport publiczny powinien być: niezawodny, gwarantujący dotarcie do celu podróży w wyznaczonym czasie. Szybki, zapewniający dotarcie do celu podróży w akceptowalnym czasie, najlepiej krótszym niż w przypadku takiej samej podróży samochodem. Bezpieczny, zarówno pod względem bezpieczeństwa komunikacyjnego niskie ryzyko wypadków, jak i osobistego, Tani, zapewniający niskie koszty przejazdu. Komfortowy, na przykład umożliwiający podróżowanie na siedząco szczególnie w dłuższych podróżach, łatwe wsiadanie i wysiadanie, wygodne oczekiwanie na przystankach. Porównując transport dalekobieżny indywidualny ze zbiorowym, należy podkreślić, że ten drugi jest pod każdym względem bardziej korzystny.
Transport zbiorowy jest bardziej bezpieczny - trzykrotnie mniej jest ofiar w transporcie autobusowym i prawie dwudziestokrotnie mniej przy przewozach szynowych w stosunku do transportu indywidualnego. Jest bardziej wydajny przy jednakowej zdolności przewozowej potrzebuje dwudziestokrotniekrotnie mniejszej powierzchni sieci drogowej. Jest bardziej ekologiczny. Współczesne autobusy potrzebują trzykrotnie mniej energii i pięciokrotnie mniej zanieczyszczają atmosferę w przeliczeniu na jednego pasażera, a elektryczny transport miejski np. tramwaje, trolejbusy, metro charakteryzuje się niemal całkowitym bezpieczeństwem ekologicznym.
Drugi blok tematyczny konferencji, poświęcony był transportowi intermodalnemu i przewozom kontenerowym. Prelegentami tej części byli uczniowie Patrycja Lewandowska i Kacper Makowski:
- Transport intermodalny nie jest obecnie czymś nieznanym. W najprostszy sposób można go opisać jako wykorzystanie co najmniej dwóch środków transportu z różnych gałęzi oraz jednego opakowania transportowego na całej trasie. Dziś zagłębimy się w temat przewozów kontenerowych w ramach transportu intermodalnego. Różne dobra są produkowane w różnych miejscach, na różnych kontynentach, co wymaga przewozu pomiędzy nimi. Statek jest najwygodniejszym środkiem transportu w takich przypadkach, a jednostką ładunkową staje się kontener. Kontenery rewolucjonizowały sposób przeładunku w przewozach intermodalnych, przy czym najbardziej znane są kontenery o długości 20 i 40 stóp.
- Transport intermodalny przyczynia się do zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko, oferując bardziej ekologiczną alternatywę dzięki efektywniejszemu wykorzystaniu paliwa. W Europie, zwłaszcza na zachodzie, liczne centra logistyczne z rozbudowanymi terminalami kontenerowymi stanowią ważne punkty wspierające transport intermodalny. Te centra ułatwiają przepływ towarów pomiędzy różnymi środkami transportu, zwiększając efektywność całego procesu logistycznego. Współcześnie centra logistyczne w portach morskich przeładowują coraz większe liczby kontenerów. Jednakże, porty morskie i ich centra logistyczne napotykają trudności związane z ograniczoną infrastrukturą lądową, co hamuje sprawne przekazywanie kontenerów do dalszego transportu. Problem ten jest szczególnie widoczny w przypadku starych portów, które są otoczone zabudową mieszkaniową i nie mają możliwości rozbudowy, co utrudnia szybką obsługę rosnącej liczby kontenerów.
W Polsce transport samochodowy dominuje w przewozach kontenerowych, stanowiąc prawie 87 proc. przewozów, podczas gdy udział transportu kolejowego wynosi tylko 10,4 proc. Stąd pojawiają się pomysły na ograniczenie transportu samochodowego poprzez przeniesienie ładunków na kolej. Jednakże, nie jest to zadanie proste. Dominacja transportu samochodowego w przewozach kontenerowych pokazuje jego siłę oraz elastyczność w dostosowywaniu się do różnych potrzeb w zakresie przewozu towarów.
- W Polsce transport kolejowy przewozi coraz więcej kontenerów, jednakże w państwach zachodnich udział transportu kolejowego w przewozach kontenerowych jest znacznie większy. Warto również zauważyć, że kolej może przewozić naczepy samochodowe i nadwozia wymienne. Przewozy kolejowe w Polsce charakteryzują się pewnymi specyfikami. Jednym z argumentów przemawiających za transportem kolejowym jest fakt, że jeden maszynista może prowadzić cały pociąg na dłuższych odcinkach trasy, co sprawia, że transport kolejowy jest mniej podatny na częste przerwy w przewozach, w przeciwieństwie do transportu samochodowego.
Infrastruktura kolejowa wymaga jednak pracy i nakładów finansowych. Na początku lat 90. wiele linii kolejowych, ze szkodą dla gospodarki, zostało zlikwidowanych, co wiązało się również z zlikwidowaniem wielu bocznic, które dostarczały ładunki do fabryk.
- Przepustowość linii kolejowych jest ograniczona, ponieważ infrastrukturę kolejową wykorzystują zarówno pociągi towarowe, jak i pasażerskie. Należy zauważyć, że społeczeństwo często myśli głównie o przewozach pasażerskich, a przewozy towarowe często są postrzegane jako element utrudniający szybkie podróże.
Czy kolej jest bardziej ekologiczna?
- W Polsce niekoniecznie, energia elektryczna wykorzystywana w transporcie kolejowym nie zawsze pochodzi z odnawialnych źródeł energii, co oznacza, że mimo braku emisji spalin, transport kolejowy może nie być całkowicie ekologiczny.
Jak wypada kolej w porównaniu do transportu samochodowego na długich trasach?
- Transport kolejowy na długie odległości jest bardziej opłacalny. Dane z terminali przeładunkowych wskazują, że kolej przewozi dwa razy więcej kontenerów niż samochody. Dodatkowo, kontenery z pociągów są często przeładowywane na inne pociągi, co zwiększa efektywność transportu.W odbiorze ładunków z portów morskich, dominującą rolę odgrywa transport kolejowy. Polska, mając terminal w Hamburgu, jest czwartym partnerem portu pod względem wielkości przeładunków. Rozbudowa polskich portów morskich otwiera nowe możliwości. Aktualnie większość ładunków z Azji jest rozładowywana w Rotterdamie, Antwerpii, a następnie przewożona do Polski i na wschód Europy z Hamburga. W przewozach długodystansowych najlepiej sprawdza się transport bimodalny, gdzie najdłuższy odcinek jest realizowany drogą kolejową, a samochody służą jedynie do dostarczenia i odebrania ładunków z terminali przeładunkowych. W większości lądowych terminali kontenerowych brakuje magazynów do długoterminowej składowania towarów, co wymaga użycia samochodów do dostarczenia kontenerów do terminali i ich odbioru. Polskie Koleje Państwowe przegapiły szansę na bycie liderem w przewozach intermodalnych PKP, PKP Cargo, gdyż przez długi czas nie inwestowano w nową infrastrukturę kolejową potrzebną do rozwoju transportu intermodalnego i przewozu kontenerów na dużą skalę. Obecnie w Polsce dominują przewoźnicy prywatni, którzy jakością świadczonych usług zdobyli dominującą pozycję na rynku. PKP obecnie modernizuje swoje terminale, takie jak na przykład terminal w Małaszewiczach. Niemniej jednak, obecnie największym i najbardziej nowoczesnym lądowym terminalem kontenerowym w Polsce jest terminal w centrum logistycznym CLIP pod Poznaniem, należący do prywatnego przewoźnika PCC Intermodal.
- Podsumowując, można stwierdzić, że intermodalny transport kontenerowy będzie kontynuował swój rozwój w przyszłości. Polska powinna wykorzystać swoje strategiczne położenie na przecięciu głównych europejskich korytarzy towarowych RFC5, RFC8 i RFC11 oraz dostęp do Morza Bałtyckiego i Morza Adriatyckiego poprzez inwestycje i rozbudowę infrastruktury transportu kolejowego.
Wyzwania, z jakimi borykają się spedytorzy ,związane z transportem intermodalnym omówiła gościnnie Aneta Seroczyńska z firmy Palbor Service:
- W branży logistycznej i transportowej pracuję 25 lat, więc przez te lata widzę, jak ten rynek się zmienia, jakie są wymagania, z czym należy się mierzyć. Wyzwań jest bardzo dużo, łatwo nie jest, bo fakt jest taki, że branża TSL zmierza ku temu, aby minimalizować swój wpływ na środowisko. Wynika to głównie z tego, że Unia Europejska narzuca nam, byśmy w transporcie drogowym emitowali jak najmniej CO2. Wymuszają to przepisy Unii Europejskiej ale co za tym też idzie, wymuszają to klienci. Właśnie te rozwiązania intermodalne poprawiają wizerunek firm. Te, które posiadają takie rozwiązania, mają większe możliwości jeśli chodzi o konkurencję, o zdobywanie nowych rynków i to dzisiaj się bardzo liczy. To jest dzisiaj przyszłość i wy - korzystając z nauki w tej szkoły - powinniście czerpać tą wiedzę po to, żeby pójść na ten rynek z otwartą głową i pomysłami. Umiejętności wasze jako spedytorów, jako logistyków są naprawdę poszukiwane na rynku - mówiła.
Prezentację „Pociągiem do Włoch” omówili Nadia Babynska i Maciej Białobrzeski. Uczniowie przedstawili swoje doświadczenia w podróżowaniu ekologiczną, zbiorową komunikacją publiczną. Wyświetlono także krótką relację z podróży pociągiem do Włoch, przygotowaną przez Kacpra Sosnowskiego.
Kolejną część spotkania, podsumowującą projekt pn. "Edukacja bez granic dla uczniów Kopernika", poprowadzili Aleksandra Sępkowska i Maksym Lazivskyi. Uczestnicy projektu, Wiktoria Gałązka oraz Jakuba Piątek, podzielili się swoimi wrażeniami z udziału w projekcie:
- Cieszymy się, że mieliśmy okazję być jego uczestnikami. Projekt rozpoczął się w czerwcu 2023 roku i obejmował dwie mobilności, w których wzięło udział 30 uczniów kształcących się w zawodach logistyk, spedytor, elektryk, mechanik pojazdów samochodowych, informatyk, a także czterech opiekunów. Staże zawodowe trwały trzy tygodnie i odbywały się we włoskich firmach w Rimini. Realizując projekt, osiągnęliśmy następujące cele - włączenie osób młodych o mniejszych szansach do programu Erasmus+ oraz przeciwdziałanie przedwczesnemu kończeniu edukacji i wykluczeniu społecznemu. Poprawa wyników uczenia się, edukacja cyfrowa. Propagowanie wielojęzyczności, edukacja w zakresie zrównoważonego rozwoju poprzez organizację przedsięwzięć w środowisku lokalnym, poszerzenie europejskiej świadomości kulturowej, rozwój współpracy międzynarodowej, podniesienie jakości kształcenia i szkolenia zawodowego, wzmacnianie kompetencji kluczowych, w szczególności znajomości języków i umiejętności cyfrowych - mówili.
Koordynator projektu, Agnieszka Gołębiewska, przedstawiła wyniki badań ankietowych i raporty indywidualnych uczestników stażów. Certyfikaty oraz dokumenty "Europass mobilność" odebrali: Sebastian Bordon, Bartłomiej Dawidczyk, Bartosz Dybka, Dorota Gąsior, Paweł Jakubisiak, Dawid Kukwa, Maciej Kowalewski, Patrycja Lewandowska, Kacper Makowski, Bartłomiej Nadaj, Mateusz Napłoszek, Jakub Perzanowski, Jakub Puchta, Kacper Sosnowski, Kacper Świadkowski, Oliwia Ziemińska oraz opiekunowie: Monika Lipka i Małgorzata Dziekciowska, a także: Nadia Babyńska, Maciej Białobrzeski, Wiktoria Gałązka, Diana Getenok, Julia Gołębiewska, Magdalena Kęcka, Patryk Kokoszka, Aleksander Kowalczyk, Antoni Kwiatkowski, Jakub Piątek, Kacper Rachubka, Wiktor Tymiński, Weronika Wójcik, Zuzanna Zaborna oraz opiekunowie: Marcin Rosiński i Paweł Suchta.
