- Nasze doświadczenia zebraliśmy w pewien przekaz, który chcielibyśmy do was dzisiaj skierować - powiedziała zastępca burmistrza Wyszkowa Aneta Kowalewska. - Tradycją Ośrodka Pomocy Społecznej było to, że na Dzień Matki zazwyczaj spotykałyśmy się z mamami. Pandemia nam te spotkania zburzyła. Ale też nasze patrzenie na rodzinę po tej pandemii jest trochę inne, szersze, obarczone pewnymi doświadczeniami. Przyglądając się rodzinie po pandemii, widzimy zdecydowaną potrzebę intensyfikowania działań związanych z przemocą w rodzinie, bo nasze obserwacje, statystyki, nasza codzienna praca wskazują na to, że problem ten w zdecydowanym stopniu nasilił się i chcielibyśmy rozpocząć dziś sześciotygodniową kampanię pod hasłem "Porozumienie bez przemocy". Kampanię, która będzie działaniem informacyjno-edukacyjnym.
Gmina chce edukować, przypominać, czym jest przemoc w rodzinie, aby nadrobić czas zamknięcia, izolacji w domu w trakcie pandemii.
- My tą kampanią chcemy też stworzyć taką koalicję, chcemy tworzyć i otwierać się na współpracę. To koalicja przeciwko przemocy wszelakiej. Ta przemoc w rodzinie ma różne oblicza i rozmaite formy - mówiła wiceburmistrz.
Zaprosiła różne podmioty, instytucje, organizacje pozarządowe do współpracy.
- Kampania ma z jednej strony cel taki, żebyśmy my edukowali, informowali, przekonywali do tego, że trzeba szukać pomocy i że można tę pomoc znaleźć, ale także, że jesteśmy otwarci na różne pomysły i innowacyjne rozwiązania - dodała Aneta Kowalewska.
Najpierw rodzina, potem szkoła
Pierwszy etap kampanii to będzie etap poświęcony przemocy w rodzinie - przeznaczono na niego sześć tygodni. Po wakacjach gmina chce powrócić z kwestią profilaktyki i agresji rówieśniczej. Przygotowuje kolejny sześciotygodniowy program.
- 1 września szkoła wróci po pandemii też z nowymi doświadczeniami. Na pewno szereg działań będzie wymagało wsparcia. Kampania ta będzie dotyczyła sytuacji w szkole, zarówno w kwestii przemocy rówieśniczej, mediacji rówieśniczych, profilaktyki rówieśniczej. Czasy mamy takie, że psychologowie, psychiatrzy, terapeuci mają ogrom pracy i też to odczuwamy. Oczekiwania są takie, żeby rozszerzyć ofertę Gminnego Punktu Profilaktyki o wsparcie psychologa dziecięcego, ale barierą jest brak specjalistów - mówiła wiceburmistrz Kowalewska.
- Wydawałoby się nam, że bardzo dużo wiemy o zjawisku przemocy, a nie jednak każdego dnia, każdego tygodnia coś nas zaskakuje - mówiła dyrektor OPS w Wyszkowie Agnieszka Mróz. - Z jednej strony postępowanie, kwestie związane jak jest postrzegane zjawisko przemocy. Zaskakuje nas to, że ludzie w ogóle nie zdają sobie sprawy, że pewne zachowania są przemocowe. A z drugiej strony jak te zachowania eskalują, jak są trudne i jak bardzo trudno pomóc ludziom, rodzinom uwikłanym w przemoc. Niestety, pandemia spowodowała, że statystyki dotyczące zjawiska przemocy rosną. Lwia część tych statystyk przechodzi przez naszą Komendę Powiatową Policji. To, z czym się stykamy, w jakiś sposób zaskakuje nas. Dlatego sięgamy po wiedzę specjalistów i ją dalej przekazujemy. Ta kampania jest głównie po to, żeby pokazać, że są specjaliści, którzy potrafią, są mocno zaangażowani i naprawdę warto się do nich zwrócić o kompletną pomoc.
"Przestępstwo czterech ścian"
O przemocy w rodzinie z puktu widzenia Policji mówił kom. Damian Wroczyński z Komendy Powiatowej Policji, który zapewnił, że pomoc może uzyskać każdy, kto zdecyduje się zgłosić problem.
- Statystyka martwi. Od zeszłego roku wskazuje na diametralny skok liczby ofiar przemocy w rodzinie, ale też osób, które stosują tę przemoc. Być może jest to spowodowane pandemią, być może jest to tym spowodowane, że coraz więcej ludzi decyduje się wyjść z tym tematem na zewnątrz i szukać pomocy. Niestety, bicie, krzyki, awantury domowe - to jest bardzo często "przestępstwo czterech ścian". Dotyka to różne rodziny: biedne, patologiczne ale bardzo często i takie rodziny, w których na co dzień nie spodziewamy się, że za murami tego domu dochodzi do tragedii. Bardzo często ofiary tłumaczą sprawcę, że może poprawi swoje zachowanie, że może to jest tylko jednorazowe, może zrozumie... Niestety bardzo często zdarza się tak, że kiedy jesteśmy wzywani na miejsce, wszczynamy swoją procedurę, zatrzymujemy sprawcę, wobec którego stosujemy wszystkie podejrzenia stosowania przemocy w rodzinie, to ofiara tego zdarzenia po kilku dniach rezygnuje z dalszej procedury, nie chce uczestniczyć w dalszych czynnościach. Kobiety bywają straszone. Te osoby często tłumaczą to miłością do drugiej osoby, wiarą w poprawę, a też często te osoby mają świadomość, że i tak nic nie zmienią. To jest bardzo mylne, bo po to my jesteśmy jako wszystkie instytucje i po to jest ta kampania, żeby pokazać, że właśnie w sile wszystkich instytucji możemy kompleksowo zapewnić pomoc ofiarom. I na tym nam zależy.
Jak pokazują statystyki, w 2020 roku Policja zatrzymała 62 osoby, wobec których istnieje podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie. Najczęściej dochodziło do tego po alkohou. Ale co ważne w tym problemie - to reakcja innych osób, sąsiadów, świadków. Bardzo często osoby, które widzą, udają, że nie chcą widzieć. Ofiara wtedy boi się szukać pomocy, jest tak zastraszana.
- My jako policjanci spotykamy się też z takimi sytuacjami, że dostajemy anonimowe zgłoszenie, że w rodzinie dochodzi prawdopodobnie do stosowania przemocy i za każde takie zgłoszenie jesteśmy wdzięczni, bo my możemy zareagować. W sytuacji, kiedy jedziemy na miejsce a ofiara mówi, że tu nie ma przemocy - daje nam do myślenia. Mamy prawo czynności poprowadzić z urzędu. W sytuacjach, kiedy istnieje podejrzenie, że jest stosowana przemoc w rodzinie, kiedy istnieje zagrożenie życia i zdrowia, policjanci za każdym razem zatrzymują taką osobę i odkąd zmieniły się w 2020 roku przepisy, Policja ma prawo wydać nakaz natychmiastowego opuszczenia mieszkania i zakaz zbliżania się do ofiar - mówił komisarz Wroczyński.
To może być moja córka...
O osobach. które wiedzą o przemocy a nie reagują, Policja mówi, że dają ciche przyzwolenie na takie zachowanie.
- Bardzo często takie osoby tłumaczą, że to nie ich sprawa, to jest sprawa rodzinna. Nic bardziej mylnego. Powinniśmy reagować, bo nigdy byśmy nie chcieli w przyszłości, żeby nasze córki czy syna spotkała taka historia. Bardzo często w takich rodzinach też są dzieci - mówił Damian Wroczyński.
Przypomniał sytuację sprzed kilku tygodni, kiedy chłopiec 10-letni przyszedł na komisariat policji po pomoc. Napisał list do mamy, że żałuje, iż go urodziłaa i że z nią mieszkał.
- To pokazuje, jak przestępstwo znęcania się jest traumatyczne i odbijające piętno na całe życie osoby. Była realizowana taka kampania ukazująca, że dzieci naśladują swoich rodziców i bardzo często niestety jest tak, że dzieci, które są w rodzinach przemocowych, uznają to za "normę", co jest tak naprawdę błędnym myśleniem. Nasza jest w tym rola - instytucji pomocowych - żeby takim osobom pomagać. Ale też ważny jest dla nas każdy sygnał wysyłany od społeczeństwa. My zdajemy sobie sprawę, że ofiary są bardzo często zastraszone, boją się, dlatego ważne jest, aby reagowało społeczeństwo. Kilka miesięcy temu wyszkowska policja otrzymała anonimową informację ze wskazaniem rodziny, w której prawdopodobnie dochodzi do przemocy. Na miejscu policjanci zastali mocno pobitą kobietę, która... nie chciała nic zgłaszać. Jeszcze bardziej przerażające dla policjantów było to, że kiedy do domu wróciła córka, powiedziała: "Ale tata musi bić mamę".
W 2020 roku w powiecie wyszkowskim liczba osób, wobec których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą, wynosiła 173. Więcej mężczyzn stosuje przemoc a ofiarami są kobiety. Osób, które były pod wpływem alkoholu kiedy interweniowała Policja, było 118 osób.
- Wobec sprawców, którzy znęcają się psychicznie, fizycznie, ekonomicznie, seksualnie obowiązuje zasada "zero tolerancji". Mamy nadzieję, że to pokaże ofiarom, że pomoc można uzyskać, że życie można odmienić, a też osoby zdecydują się przyjść i zgłosić problem i szukać pomocy, bo nie jest wstydem szukać pomocy. Każdy zasługuje na godne życie - mówił kom. Damian Wroczyński.
Potrzeba specjalistów
O tym, jak wygląda praca z ofiarami i sprawcami przemocy mówiła z kolei Monika Beresińska, przewodnicząca Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.
- W przypadku każdej Niebieskiej Karty zbiera się grupa robocza, każda sprawa analizowana jest indywidualnie. W ubiegłym roku gminny zespół wszczął 153 postępowania, w 2019 roku - około 120. Jest to znaczny wzrost. Kontaktujemy się ze wszystkimi instytucjami, które mogą być zaangażowane w życie tych rodzin i powołujemy grupę roboczą. Pracujemy indywidualnie w środowisku z osobami doznającymi przemocy i z osobami stosującymi przemoc w rodzinie. Kierujemy te osoby do punktu konsultacyjnego, jesteśmy w kontakcie z całą siecią instytucji, szkołą, sądem, przedszkolem. Widzimy, że jest zapotrzebowanie na większą liczbę specjalistów. Mamy ofertę w zakresie pomocy psychologicznej dla osób doznających przemocy, ale chcemy ją rozszerzać - mówiła.
- Często osoby, które do mnie przychodzą, chcą złożyć wniosek o wszczęcie procedury leczenia odwykowego wobec danej osoby. Sygnalizują, że występuje jakaś forma przemocy. Zawsze wtedy rozmawiamy i ja próbuję taką osobę zmotywować do tego, żeby ona podjęła kroki do wyjścia z tej sytuacji. Mogę założyć Niebieską Kartę, mogę bezpośrednio skierować do OPS, żeby uzyskać pomoc. Często podkreślam tę istotną rolę wzywania Policji w momencie, kiedy dochodzi do tej sytuacji. My ze swojej strony prowadzimy procedurę leczenia odwykowego, kierujemy sprawę do sądu, żeby sąd nakładał obowiązek leczenia. Dzieci coraz częściej mają żal do rodziców, że nie reagują, że nie przerywają tej przemocy. I to na dorosłych działa bardzo motywująco - że muszą zadbać o swoje dzieci - mówiła Aneta Sawicka z Urzędu Miejskiego, zajmująca się profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych.
Etapy kampanii
- Od 24 maja Gminny Punkt Promocji Zdrowia i Profilaktyki w Wyszkowie jest otwarty stacjonarnie. Pierwszy raz na wiosnę 25 maja Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych spotkała się stacjonarnie i wypracowała plan działania na najbliższy okres, a od połowy czerwca zaplanowany jest powrót formy stacjonarnej grup roboczych powołanych w ramach Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.
- Publiczna inauguracja kampanii nastąpi 30 maja na Rodzinnych Mistrzostwach Wyszkowa na stadionie miejskim. Rodzice otrzymają poradniki „Wychowanie bez przemocy - jak zbudować pozytywną relację z dzieckiem”. Tego samego dnia na placu Miejskim stanie profilaktyczny namiot gminy Wyszków, w którym będą rozdawane broszury, informatory, a także będzie można porozmawiać z pracownikiem na temat tego, gdzie uzyskać pomoc w zakresie przemocy w rodzinie czy uzależnień.
- W każdą sobotę czerwca w godzinach 10.00-14.00 będą prowadzone dodatkowe dyżury w gminnym Punkcie Promocji Zdrowia i Profilaktyki w Bibliotece Miejskiej w Wyszkowie. 5 i 26 czerwca prowadzone będą dyżury wspierające dla osób doznających przemocy w rodzinie, a 12 i 19 czerwca dyżury prawnicze w zakresie procedury Niebieskie Karty i procedury sądowego zobowiązania do leczenia odwykowego. Podczas dyżurów będą wydawane materiały edukacyjne.
- Organizacja szkoleń:
a) dla rad pedagogicznych przeprowadzane przez Centrum Rozwoju Edukacji i Kompetencji Invesis Polska – szkolenie z zakresu procedury Niebieskiej Karty w szkole, sposoby reagowania i rola szkoły w zakresie zapobiegania przemocy w rodzinie we wszystkich szkołach podstawowych
b) dla trenerów, instruktorów, nauczycieli wychowania fizycznego oraz innych osób prowadzących zajęcia sportowe dla dzieci przeprowadzane przez Centrum Profilaktyki i Reedukacji Atelier – 23 nauczycieli + zgłaszają się chętni z klubów sportowych
- Wyszkowski poradnik „Jak radzić sobie z przemocą” w rodzinie, z informacjami, gdzie w Wyszkowie uzyskać pomoc, zgłosić problem, a także informacjami, czym jest przemoc i jakie są jej konkretne formy. Dodatkowo gmina kupiła i będzie dystrybuować poradniki: „Procedura Niebieskie Karty i inne przepisy prawne” oraz „Ochronić się przed przemocą”. Poradniki będą dostarczone do Ośrodka Pomocy Społecznej (pracownicy socjalni), Komendy Powiatowej Policji w Wyszkowie (dzielnicowi), Sądu Rejonowego w Wyszkowie (kuratorzy sądowi), Świetlicy „Słoneczna” (dla rodziców), organizacji pozarządowych (dla rodziców), Gminnego Punktu Promocji Zdrowia i Profilaktyki, przychodni lekarzy rodzinnych, szkół na terenie gminy Wyszków, sołtysów, Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. Poradnik „Wychowanie bez przemocy - jak zbudować pozytywną relację z dzieckiem?” będzie kierowany do rodziców uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych według zgłoszonego przez szkoły zapotrzebowania.
- Gmina włączyła się w kampanię „Reaguj na przemoc” Krakowskiej Akademii Profilaktyki, w ramach której przystąpiła do koalicji na rzecz zdrowia i bezpieczeństwa, co będzie zwieńczone certyfikatem. Czym jest koalicja? To grupa gmin, które postanowiły wyjść naprzeciw problemom nasilającym się w czasie epidemii.
- W prasie mają się pojawić dwa artykuły sponsorowane (czym jest przemoc, jaka jest skala zjawiska na terenie gminy, gdzie zgłosić przemoc, przepisy kodeksu karnego dot. znęcania się nad rodziną w tym zapisy ustawy „antyprzemocowej”, fakty i mity na temat przemocy, alkohol a przemoc, oferta GPPZiP w Wyszkowie).
- Samorząd włączył się do projektu Tygodnika Ostrołęckiego „Otwórz się na pomoc”. To projekt interaktywnego filmu, w którym rodzic czy nastolatek sam wybiera rozwiązania i w zależności od wyboru obserwuje, jak potoczy się dalsza rodzinna historia.
- W planach jest współpraca z innymi instytucjami czy organizacjami w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, np. z Fundacją Dajemy Dzieciom Siłę.
- Na Facebooku gminy Wyszków oraz WiP Wyszków, a także stronie wyszkow.pl będą publikowane informacje na temat kampanii, materiały edukacyjne, plakaty, artykuły a także zostaną wykorzystane przygotowane dla różnych instytucji krótkie spoty edukacyjne, mające an celu zwrócenie uwagi na problem przemocy w rodzinie
