Rysunki, plakaty, filmy
Gminna kampania "Wyszków oddycha czystym powietrzem" miała za cel podniesienie wiedzy i świadomości wyszkowian na temat przyczyn zanieczyszczenia powietrza, wpływu zanieczyszczeń na zdrowie i życie człowieka oraz sposobów ograniczania tzw. niskiej emisji. W ramach kampanii, na którą gmina otrzymała prawie 26 tys. zł dofinansowania z Urzędu Marszałkowskiego, zrealizowano następujące działania: konkurs na akcję edukacyjną dla przedszkoli, konkurs plastyczny dla młodszych uczniów podstawówek, konkurs na film edukacyjny dla starszych uczniów podstawówek, konkurs graficzny dla mieszkańców na zaprojektowanie plakatu, opracowanie wyszkowskiej gry planszowej, nagranie filmu edukacyjnego. Wszystkie działania podsumowano na konferencji w WOK "Hutnik" 8 listopada. Na wszystkie cztery konkursy wpłynęło około 100 prac. Laureatom wręczono nagrody:
Kategoria: Przedszkola (akcja edukacyjna)
I miejsce: Przedszkole nr 9 „Bajka” (za happening "Spacer po zdrowie")
Wyróżnienie: Przedszkole nr 7 i Przedszkole nr 2.
Kategoria: Klasy I - III szkół podstawowych (konkurs plastyczny)
I miejsce - Tymon Kołakowski (SP Lucynów),
II miejsce - Filip Czerwiński (SP nr 4 Wyszków)
III miejsce - Filip Aksamitowski (SP Leszczydół-Nowiny).
Wyróżnienie za hasło: "NIE PAL W PIECU BYLE CZEGO, ZRÓB DLA WYSZKOWA COŚ DOBREGO" otrzymał Gabriel Borek (SP nr 4 Wyszków).
Wyróżnieniono także szkoły, które zgłosiły najwięcej prac: SP nr 4 Wyszków oraz SP nr 5 Wyszków.
Kategoria: Klasy IV - VIII szkół podstawowych (konkurs filmowy)
I miejsce - Jakub Kalinowski, Aleksander Gołębiewski i Paweł Skrzypek (SP nr 5 Wyszków, opiekun Elżbieta Rogucka);
II miejsce - Anna Zaleska, Weronika Zaleska, Karolina Zyśk (SP nr 1 Wyszków, opiekun Iwona Woźniakowska);
III miejsce - Katarzyna Sudoł, Alicja Kukwa, Gabriela Niegowska (SP w Lucynowie, opiekun Anna Zaremba).
Kategoria: Mieszkańcy (plakat)
I miejsce: Dawid Turek
Młodzież wiele wie
Częścią konferencji była debata oxfordzka z udziałem uczniów wyszkowskich podstawówek. "Polacy dbają o czystość powietrza?" - to teza debaty, z którą zmierzyli się uczniowie. Marszałkiem debaty był Karol Pych z Urzędu Miejskiego. Po stronie Propozycji zasiedli: Edyta Skoczeń, Karolina Szymańska, Natalia Rojek, Jakub Zając, Amos Zając, Amadeusz Kamiński. Stronę Opozycji stanowili: Natalia Sadkowska, Tomasz Ponichtera, Olga Zdrojewska, Karol Leszczyński, Julia Salwin, Julia Reluga. Każdy z mówców miał 4 minuty na wypowiedź. Dopuszczone były pytania i riposty. Młodzież dobrze przygotowała się do debaty, była aktywna i merytoryczna. Do dyskusji mogła się włączyć ze swoimi opiniami także publiczność.
- Widać, że ogromna praca została wykonana w szkołach i przedszkolach, wiele już wiecie. Wychodzimy stąd dziś mądrzejsi, ale zawsze można wiedzieć więcej - mówiła w podsumowaniu Aneta Kowalewska.
W ramach kampanii gmina opracowała także ciekawą, bo "lokalną" grę planszową - tu duży plus za oryginalny pomysł i odniesienia do wyszkowskich realiów. Powstał także profesjonalny film informacyjno-edukacyjny, z którego dowiadujemy się, czym jest smog, niska emisja i jak można je ograniczać. Gmina pokazała w nim przykłady własnych działań (termomodernizacje budynków, budowa ścieżek rowerowych, upłynnianie ruchu poprzez budowę bezkolizyjnych skrzyżowań i nowych dróg, nasadzenia drzewek i krzewów w mieście).
Wszyscy mamy wpływ!
Z pewnością tą kampanią gmina osiągnęła ważny cel. Udało się dotrzeć do kilkuset osób - głównie dzieci i młodzieży - z przekazem, że ich codzienne decyzje, wybory, postawy mają wpływ na to, jakim powietrzem oddychamy. Jak podkreślała w swoim wystąpieniu zastępca burmistrza Aneta Kowalewska, to istotny aspekt kampanii - budowanie postawy ekologicznej oraz wzrost świadomości, że to nie wielkie fabryki, elektrownie, a nasze samochody, kominy dostarczają do powietrza trujących substancji w zatrważającej i zagrażającej środowisku ilości. To, czym palimy w piecu, na ile oszczędzamy energię elektryczną, czym jeździmy, przekłada się na to, czym oddychamy.
- Powinniśmy mieć świadomość, że wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za to, jak wygląda nasz świat, nasze miasto, nasze otoczenie - mówiła.
Udział w konferencji dr. hab. Arkadiusza Przybysza z SGGW i jego wykład pt. „Powietrze w miastach - prawdziwa historia” uświadomił zebranym, jak ogromną rolę w mieście odgrywa zieleń, zwłaszcza drzewa. Posadzone na ekranach dźwiękochłonnych rośliny niwelują także w sposób znaczący skutki zanieczyszczeń spalinami aut. Gość podkreślał, że spadające z drzew jesienią liście należy traktować jak odpady niebezpieczne, gdyż zawierają mnóstwo zanieczyszczeń. Dlatego niedopuszczalne jest przydomowe spalanie ich. Zwracał uwagę na jakość stosowanego w naszych domach opału.
- W małych, średnich miastach głównym źródłem zanieczyszczeń jest ogrzewanie domów. Polska jest jedynym krajem w Europie, w którym jako mieszkańcy bardziej trujemy powietrze niż przemysł i transport - mówił.
Kampania a rzeczywistość
Tyle o samej kampanii... Wiele się musi jednak jeszcze u nas zmienić, abyśmy mogli promować odważną tezę, że "Wyszków oddycha czystym powietrzem". Edukacja jest ważna i potrzebna, ale jeszcze ważniejsze są działania. A tymczasem, w 2018 roku w gminie Wyszków wycięto ponad 3600 drzew - są to drzewa wycinane zarówno z działek prywatnych, jak też z pasów drogowych gminy, powiatu, województwa czy krajowych, a także z obszarów objętych inwestycjami. W tym samym roku gmina Wyszków otrzymała decyzje nakazujące jej nasadzenia zastępcze w ilości 59 drzew...
W 2018 roku gmina Wyszków nie dofinansowała wymiany żadnego kotła tzw. "kopciucha". Jedyny taki program zrealizowano w 2017 roku i z dofinansowania skorzystały wówczas 72 osoby, choć zainteresowanie było znacznie większe. Gmina tłumaczy, że nie ma skąd pozyskać pieniędzy na dotacje, a mieszkańcy mogą indywidualnie korzystać z programu rządowego "Czyste powietrze". Sprawdziliśmy. Od sierpnia tego roku wnioski w ramach programu "Czyste powietrze" złożyło 55 mieszkańców - ale całego powiatu wyszkowskiego. Dotyczą one głównie wymiany kotłów węglowych na gazowe a w drugiej kolejności na biomasę.
W powiecie wyszkowskim zarejestrowanych jest około 74 tysiące pojazdów. W tym na chwilę obecną 5 to auta elektryczne.
Z komunikacji miejskiej w Wyszkowie korzysta niewielki procent mieszkańców gminy (w tym mieszkańców miasta zdecydowanie najmniej), a od stycznia bilety jeszcze zdrożeją, co z pewnością nie wpłynie na zwiększenie liczby pasażerów.
Jak to robią inni?*
W mediach nie brakuje doniesień o interesujących inicjatywach lokalnych samorządów w walce o czyste powietrze i zmianę postaw społecznych. Tworzą się społeczne Alarmy Smogowe. Miasta powoli zaczynają stawiać na zieloną energię. Zachęcają do podróżowania komunikacją miejską i rowerem, debatują o dopłatach do wymiany pieców lub o zakazach palenia węglem.
Gmina Wołomin do walki z trucicielami zaprzęgła wyspecjalizowany dron pomiarowy. W ramach realizacji projektu Wołomińskiego Budżetu Obywatelskiego "Czym oddycham" zainstalowano dodatkowe czujniki monitorujące stan powietrza w mieście. Dla mieszkańców organizowane są pokazy efektywnego palenia w piecu, bo wiele osób nie wie, że nie tylko jakość paliwa, ale także sposób palenia w piecu ma wpływ na wielkość emisji trujących substancji do środowiska.
Katowice zainwestowały kilkadziesiąt milionów złotych w termomodernizację budynków użyteczności publicznej, a w realizacji jest projekt o wartości 100 mln zł polegający na dociepleniu 45 obiektów. Miasto na dalsze działania i na walkę ze smogiem przeznaczy do 2030 roku aż 535 mln zł.
Szczecin dba o zieleń miejską, inwestuje w nowoczesną i ekologiczną komunikację. Będzie montować panele słoneczne na dachach ponad 20 miejskich placówek. W ramach programu dopłat do wymiany źródeł ciepła pod nazwą MEWA przeznaczyła w budżecie milion złotych. Od niedawna miasto wykorzystuje też drona mierzącego poziom szkodliwych substancji (pyły PM10, PM2,5, formaldehyd, amoniak, CO2 i SO2) w powietrzu.
Priorytetem dla władz Krakowa jest jak najszybsza likwidacja starych źródeł grzewczych i zastąpienie ich proekologicznymi systemami. Miasto zdecydowało się na dopłaty nawet do 100% kosztów kwalifikowalnych do wymiany paleniska węglowego dla osób niezamożnych. Dzięki programowi w latach 2012-2018 zlikwidowanych zostało ponad 21 tys. palenisk i kotłowni węglowych. Tym samym miasto uniknęło spalenia 330 tys. ton węgla i zredukowało w powietrzu ponad 1,3 tys. ton PM10.
Katowice szczególny nacisk kładą na wymianę starych kotłów węglowych. W ostatnich latach realizacja tego programu dynamicznie przyspieszyła. Podczas gdy od 2015 do 2017 roku miasto dofinansowało wymianę 1495 źródeł ciepła za ponad 11,5 mln zł, w roku 2018 wymiana objęła już ponad 1 tys. kopciuchów. Od 2016 roku w mieście można uzyskać na wymianę pieca do 10 tys. zł. Niedawno miasto zakończyło montować czujniki powietrza w ramach europejskiego projektu AWAIR.
Toruń już od ponad 20 lat udziela dotacji na wymianę ogrzewania, udzielając łącznie mieszkańcom dotacje na ponad 21 mln, w tym 7,6 mln pochodziło z programów Kawka I, Kawka II oraz EKOpiec2018. Na przestrzeni ostatnich 21 lat przy wsparciu gminy udało się zlikwidować ponad 1180 kotłów oraz ponad 6100 pieców kaflowych. Ograniczone zostało tym samym zużycie węgla w wysokości niemal 22 tys. ton rocznie.
Gdynia realizuje od prawie 20 lat program wymiany węglowych źródeł ogrzewania. Mieszkańcy mogą też ubiegać się o dotacje do odnawialnych źródeł energii. W latach 2017 i 2018 przeprowadzono m.in. serię darmowych badań termowizyjnych budynków jedno- i wielorodzinnych. Badania obejmowały również pomiary jakości powietrza w pomieszczeniach. Dotychczas przebadano 349 budynków. W ciągu ostatnich pięciu lat Gdynia zawarła aż 424 umowy z mieszkańcami likwidującymi piece węglowe na kwotę blisko 1,5 mln zł.
W Opolu w 2017 roku wdrożono "Program czyste powietrze - oddech dla Opola", który umożliwił zwiększenie puli środków przeznaczonych na zmianę sposobu ogrzewania i montaż OZE. W 2018 roku udzielono 392 dotacje na łączną kwotę ok. 2,5 mln zł. Obecnie Opole ubiega się o pozyskanie środków finansowych z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2014-2020, aby zwiększyć środki na dotacje na zmianę sposobu ogrzewania.
W Lublinie także inwestuje się w wymianę kotłów. Najwięcej jednak pochłonęły inwestycje w transport miejski (m.in. autobusy niskoemisyjne, elektryczne, ekologiczne trolejbusy) - miasto do tej pory wydało na to prawie miliard złotych.
Olsztyn od kilku lat realizuje program "Wymień piec". W tym roku mogą z niego skorzystać również mieszkańcy budynków wielorodzinnych. Miasto zdecydowało się na budowę, od podstaw, systemu tramwajowego, regularnie wymienia też tabor autobusowy, a także zachęca mieszkańców do komunikacji publicznej. Kolejnym elementem jest wdrożenie systemu roweru miejskiego. Wzorem innych miast można wypożyczyć rower bezpłatnie na pół godziny.
Sopot w walce o czyste powietrze sięga po różne narzędzia. Bezpłatna komunikacja dla uczniów, wysokie dopłaty do wymiany ogrzewania na ekologiczne lub podłączenia do miejskiej sieci, zniżki dla mieszkańców komunalnych zmieniających ogrzewanie, dopłaty do wymiany okien czy kontrole, czym mieszkańcy palą w piecach, to tylko niektóre z nich. Miasto dopłaca również do odnawialnych źródeł energii, np. kolektory słoneczne, moduły fotowoltaiczne czy pompy ciepła, a także do wymiany okien.
Władze Krakowa już kilka lat temu rozpoczęły ogromny program wymiany źródeł ciepła, dzięki którym ogrzewane są domy mieszkańców. Tam, gdzie to możliwe i najprostsze, podciąga się miejską sieć ciepłowniczą - w ten sposób krakowianie zyskują najtańszy sposób ogrzewania domu i wody, eliminując przy okazji niewydolne i mocno zanieczyszczające atmosferę piece. Niemal każdy remont większej ulicy w Krakowie łączy się z rozbudową sieci ciepłowniczej i jest to może najbardziej efektywny sposób pozbywania się źródeł smogu.
Włodarze Warszawy poza dopłatami do wymiany kotłów uznali, że dobrym pomysłem jest wyposażenie każdego przedszkola w oczyszczacze powietrza. Te niewielkie urządzenia są doskonałym sposobem na wyeliminowanie smogu z naszych czterech kątów.
W Częstochowie i Gdyni jeszcze w tym roku rozpoczną się testy autobusów hybrydowych z elektryczno-gazowym zasilaniem.
Prezydent Wrocławia przedstawił serię programów (finansowych, informacyjnych, promocyjnych), których celem jest zachęcenie mieszkańców miasta do wymiany źródeł ciepła. To m.in. 100 procentowe dofinansowanie kosztów wymiany pieców, zwolnienia i ulgi w czynszach dla osób, które się na to zdecydowały. Nowym pomysłem jest program Termo Kawka - obejmuje on dofinansowanie wymiany drewnianych, nieszczelnych okien. Mocny nacisk władze Wrocławia kładą na promowanie informacji o możliwościach wymiany pieców. Na osiedlach będą działały mobilne punkty informacyjne.
„Duże drzewa dla powiatu łęczyńskiego” to projekt realizowany we współpracy Fundacji Krajobrazy z LW Bogdanka i Urzędem Miasta w Łęcznej. Chodzi o promowanie idei sadzenia dojrzałych drzew w przestrzeniach publicznych i edukację najmłodszych. Na początek w Łęcznej posadzono 8,5-metrową lipę. Jedno takie drzewo oczyszcza powietrze jak 500 małych sadzonek.
* Wykorzystaliśmy informacje serwisów: portalsamorzadowy.pl, dziennikwschodni.pl, Czysty Wołomin
